E-ticaret sayesinde işletmelerin gün geçtikçe potansiyel müşterilerine daha kolay ulaştıklarını ve müşteri kitlelerini de giderek arttırdıkları görülür. E-ticaret, işletmelerin daha büyük kitlelerle ulaşmasını sağladığı gibi rakip anlamında da sektörlerindeki öncü rakiplerle karşılaşmasına yol açar. İşletmelerin bulundukları sektördeki sanal pazar payının büyük bir kısmını alabilmeleri adına mutlak suretle sektörlerinde “en iyiler” olarak tabir edilen noktalarda olmaları gerekir. Bu noktaya ulaşabilmek adına sadece iyi hizmet vermeye çalışmak yetmez. Elbette ki iyi ve kaliteli hizmet vermek işletmelerin fark yaratmasına olanak sağlar ancak rakip analizi yapılmadan, rakiplere dair raporlar oluşturmadan ve rakip analizi raporları ile rakipleri çözümlemeden, sektörde “en iyiler” olarak tabir edilen noktaya ulaşmak çok zordur. İşletmeler rakip analizi raporları sayesinde rakiplerini daha yakından mercek altına alırlar ve böylelikle de sektörlerinde hitap ettikleri pazarın en iyi hizmet noktasının ne olduğunu da öğrenirler. Hatta potansiyelli ve görüş sahibi işletmeler, rakip analiz raporlarından yaptıkları çıkarımlar sonrasında bulundukları sektörde rekabetin belirleyici aktörleri arasında yer alırlar.
İşletmelerin bulundukları sektörde ve özellikle de e-ticaret alanında nasıl bir rekabet ortamı içerisinde olduklarını, rakiplerinin sektörde rekabet ortamını nasıl yarattıklarını çözümleyebilmeleri adına rakip analizi raporlarına ihtiyaç duydukları kesindir. Pek, rakip analizi raporu nasıl hazırlanır? Rakip analizi raporu hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir? Neden rakip analizi raporu hazırlanmalıdır?
İşletmenizin sektördeki rekabet ortamını daha iyi tanıyabilmesi, doğrudan seviyesindeki rakiplerini belirlemesi, rakiplerinin yöntemlerini öğrenip pazarda daha gelişmiş rekabet yöntemleriyle hareket etmesi, rekabet ortamını oluşturan unsurları tanıması vb. detaylardan yola çıkarak sektördeki marka değerini hangi stratejilerle yükselteceğini belirleyebilmesi adına gerekli olan yol gösterici unsurun rakip analizi raporu olduğu söylenebilir.
Rakip analizi raporu sayesinde işletmenizin performans anlamında nasıl kendini daha iyi noktalara çekeceğini görmek kolaylaşacaktır. Sıfırdan fikir ya da değer üretmek yerine doğrudan var olanı geliştirmek, bu konuda da aşırı derecede maddi ya da zaman harcaması yapmamak rakip analiz raporu sayesinde mümkün olur. Sektörde gerek ekibiyle gerek operasyonlarıyla gerek marka değeri gerek kalite odaklı hizmet politikası gerekse tüm bu detaylara dair potansiyeliyle en üst noktada yer almak isteyen işletmelerin rakip analizi raporlarını kullanmaları şarttır. Rakip analizi raporlarında sadece sayısal değerler yer almamalı, aynı zamanda rakiplerin stratejilerinin çözümlerine dair sözel ifadeler de bulunmalıdır. Rakip analizi raporları her zaman için doğru yöntemlerle, doğru araçlarla ve doğru bakış açılarıyla hazırlanmalıdır. Böylelikle işletmenin operasyonları olumlu yönde şekillenir ve işletme rekabet hedeflerine başarılı bir şekilde ulaşabilir.
Rakip analizi raporu ile işletmelerin bakış açılarında ciddi değişimler meydana gelecektir. İşletmeler sektöre dair izlenimlerini ya da bakış açılarını tek bir nokta üzerinden yürütebilirler. Haliyle bu durum sektör trendlerini yakalamaları konusunda hantallığa neden olacaktır ve işletmelerin gelişim hızlarını düşürecek, belki de durma noktasına getirecektir. Yapılan rakip analizleri ve buna dair raporlar ise işletmelerin bakış açılarını değiştirecek, ufuklarını genişletecek ve sektöre dair trendleri yakalama konusundaki hızlarını arttıracaktır. Bununla birlikte sektöre dair trendleri yakalamadan ziyade, sektör trendlerini önceden tahmin edebilme konusunda da ciddi bir avantaj sağlayacaktır.
Rakip analizi raporları işletmelerin hizmet konusunda bir değer oluşturmalarına ve politika belirlemelerine de yol açacaktır. Hizmetlerini hangi değerler doğrultusunda ilerletecekleri ve ne gibi bir hizmet politikası benimsediklerini rakip analizi raporu sayesinde görmeleri mümkün olacaktır. Rakip analizi raporlarının işletmelerin hizmetlerinde sağlayacağı olumlu etkiler müşterilere de tesir edecektir. İşletmeniz, müşterilerinizle daha iyi ilişkilere sahip olacak, müşteri memnuniyet düzeyiniz artacak ve mutlu müşterileriniz, müşteri ağınızı da genişletecektir. Öte yandan sektöre dair eksikliklerin tespit edilebilmesi, sektördeki yanlışların doğruya çevrilip avantaj elde edilmesi, sektörün yeni bir yönelime doğru ilerlemesi gibi birçok durumun da rakip analizi raporları sayesinde daha bilinir hale geleceği söylenebilir.
Rekabet analizi raporunun oluşturulması konusundaki en temel yapıtaşlarından biri doğru rakipleri belirleyebilmektir. Doğru rakiplerin belirlenmemesi veya yanlış kıyaslar üzerinde durulması, rakip analizi ve raporunun da işletmeye herhangi bir verim sağlamamasına yol açacaktır. Bu yüzden işletmelerin rakip analizi raporu hazırlarken, rakiplerini nasıl seçeceklerine çok dikkat etmeleri gerekir. İdeal rakip analizi raporu oluştururken rakip belirleme konusunda 3 ila 5 rakip üzerinde durulmalıdır. Bulunduğunuz pazarda binlerce rakibin karşınıza çıktığı görülebilir ancak bu rakipler içerisinde rakip olarak görebileceğiniz yani, işletmeniz adına ciddi anlamda tehdit oluşturan rakipleri seçmelisiniz.
Rakip analizi raporunda rakipler belirlenirken bazı sorulardan yardım alınabilir. Bu soruların cevaplarına göre rakip belirleme işlemi daha kolay olacaktır. Sorulması gereken sorular ise şunlardır:
Rakip analizi raporu hazırlanırken öncelikle bu sorulara yanıt bulmak büyük önem taşıyan bir noktadır. Bununla birlikte işletmelerin doğrudan rakiplerinin kim olduğu konusunda da çok hassas davranmaları gerekir. Peki, doğrudan rakipler kimdir? Bir işletmenin doğrudan rakipleri, işletmenizle birlikte belirlediğiniz hedef kitleye satış yapan ve sorun çözümü konusunda da benzer teknolojilerden, çözümlerden veya süreçlerden yararlanan her türlü işletmenin, işletmeniz için doğrudan rakip olarak tanımlanması mümkündür.
Doğrudan rekabet konusunda şu formülden yararlanılabilir:
Doğrudan Rekabet= Aynı Sorun Çözümü + Aynı Müşteri Kitlesi + Aynı ya da Benzer Olarak Nitelendirilebilen Çözümlerin Kullanılması
Doğrudan rakiplerin tespit edilmesi son derece önemlidir ancak doğrudan rakiplere odaklanmak, pazarda çok sınırlı bir bakış açısına sahip olmanız anlamına gelecektir. Haliyle daha geniş bir bakış açısına sahip olabilmek adına işletmenizle denk ya da işletmenizden biraz daha üst seviye olan rakiplere odaklanmak yerine, potansiyel rakiplerinizi de göz önünde bulundurmalısınız. Potansiyel rakiplerin tespiti konusunda ise dikkat edilmesi gereken nokta ise potansiyel rakiplerinizin, doğrudan rekabet ettiğiniz işletmelerden ibaret olmadığı durumudur. Sadece hizmet verdiğiniz sektördeki küçük çaplı ya da yeni hizmet vermeye başlamış işletmeler potansiyel rakipleriniz değildir. Potansiyel rakipler, sizinle birlikte aynı müşteri kitlesine hizmet vermeyi amaçlayan işletmeler olarak tanımlanabilirler.
Rakip analizi raporu oluştururken rakip seçimi konusunda işletmelerin büyüklüklerine olan bakış açısı da son derece önemlidir. Eğer rakip analizi için işletmenizden daha küçük ve daha genç rakipleri seçerseniz, işletmenizin doğrudan çok önde olduğunu ve hatta harika bir seviyede olduğu sonucuna varabilirsiniz. Öte yandan pazar liderlerini rakip olarak seçerseniz de işletmenizin seviyesinin ne kadar geride olduğunu ve ne kadar çok kat etmeniz gereken yol olduğunu görürsünüz. İki uç noktaya da doğrudan odaklanmak son derece yanlıştır. İki uç noktanın karışımıyla birlikte bir kıyaslama yapmak, rakip analizi raporu hazırlarken rakip seçimini çok daha ideal hale getirecektir.
Rakip analizi raporu hazırlarken sorulması gereken sorular, rakiplerinize odaklanmanız ve gerçekten rakiplerinizin hangi şirketler olduğunu görmeniz konusunda size yardımcı olacaktır. Rakip analizi raporu hazırlarken mutlak suretle sorulması gereken sorular şunlardır:
Rakip analizi raporu konusunda ideal bir sonuca varmak isteyen işletmelerin, rapor hazırlama sürecinde yukarıda belirtmiş olduğumuz sorulardan yararlanmaları ciddi anlamda rapora olumlu yönde katkı sağlayacaktır.
Rakip analizi hazırlama raporu süreci artık işletmelerin söz konusu raporu ortaya çıkarırken ne gibi stratejilerden ya da yöntemlerden yararlanmaları gerektiğini içerir. İşletmelerin rakipleriniz netleştirmeleri, çeşitli rakip analizi raporu araçlarını kullanmaları, dijital pazarlama tekniklerinin ve içerik stratejilerinin irdelenmesi gibi birçok detay, hazırlama sürecinin içerisinde yer alır. Peki, rakip analizi raporu hazırlama sürecinde hangi yöntemler, teknikler, detaylar ya da stratejiler nasıl kullanılmalıdır?
Bir rakip analizi raporunun olmazsa olmaz etkenleri arasında rakipler yer alır ve rakiplerin doğru bir şekilde belirlenmesi büyük önem taşır. Doğrudan ve dolaylı rakiplerin veya bir başka bir deyişle potansiyel rakiplerin belirlenmesi ile rakipler netleşecektir. “Rakip Analizi Raporu Hazırlarken Rakipler Nasıl Belirlenir?” başlığında yer alan detaylara dikkat edilip, rakiplerin doğru bir şekilde tanınması ve netleşmesi mümkündür.
Rakip analizi raporlama araçları kullanmak oldukça önem taşıyan unsurlardan biridir. İşletmelerin rakip analizlerini raporlamaları konusunda çeşitli teknolojilerden yararlanmaları gerekir. Böylelikle rakiplerinin hangi yöntemleri kullandıklarını, bu yöntemler sonucunda nasıl sayısal değerlere sahip olduklarını ve temel rekabet stratejilerini öğrenmeleri mümkün olabilir. Rakip analizi raporlama araçları konusunda birçok uygulamanın olduğu söylenebilir. Bulunduğunuz sektöre ve rakiplerinize göre hangi raporlama araçlarını kullanmanız gerektiğini iyi bir şekilde tespit etmeli ve doğru raporlama araçlarını tercih etmelisiniz. Hatta bu araçların ücretsiz sürümlerini kullanarak, faydasını görmenizle birlikte Premium üyeliklerini satın almanız daha sağlıklı bir karar olacaktır. Rakip analizi raporlama araçları olarak tanımlanan uygulamalar ve bu uygulamaların amaçları ise şu şekildedir:
Rakiplerinizin e-ticaret alanında kendilerini yeni kitlelere nasıl duyurduklarını iyi bir şekilde analiz etmeli ve raporlarınıza yansıtmalısınız. Rakiplerinizin hangi dijital pazarlama taktiklerini kullandıklarını ve bu dijital pazarlama taktiklerinin neler içerdiğini, sosyal medyayı nasıl kullandığını, dijital reklam stratejilerini ve genel manada dijital pazarlamadaki görsel anlayışlarını iyi bir şekilde analiz etmelisiniz. Rakip analizi raporlarında ise önemli detayların ele alınıp, işletmenizin dijital pazarlama konusunda rakiplerinize göre nasıl fark yaratacağını tespit etmeye yoğunlaşmalısınız. Dijital pazarlama konusunda rakiplerinize oranla çok daha iyi bir strateji belirlemek ve en iyi şekilde dijital pazarlama trendlerini kullanabilmek adına dijital pazarlama taktiklerinin rakip analizi raporlarında yer alması büyük önem taşır.
Rakiplerin SEO durumları, SEO stratejileri ve SEO konusundaki taktiklerinin çözümlenmesi rakip analizi raporunun oluşturulmasında önemli bir etkendir. Bilindiği üzere SEO, işletmelerin e-ticaret sitelerine organik bir şekilde ziyaretçi çekmelerine olanak sağlayan bir çalışmadır. İşletmelerin özellikle e-ticaret konusundaki reklam giderlerinin azalması ve dijital pazarlama uğraşlarının hafiflemesi konusunda SEO’nun önemi çok büyüktür. Haliyle rakiplerin SEO durumu, hazırlanan rakip analizi raporu içerisinde yer almalıdır.
Rakiplerin SEO durumu incelenirken dikkat edilmesi gereken detayların oldukça fazla olduğu söylenebilir ancak bu konuda çeşitli SEO raporlama araçlarından yararlanmak mümkündür. Öte yandan rakiplerin SEO durumunun gözlenmesi konusunda çıplak gözle elde edilebilecek ve raporlarda yer alması gereken detaylar da vardır. Anahtar kelime stratejisi ise bu detayların başında gelir. Rakiplerinizin hangi anahtar kelimelerini kullandıklarını ve kullanmaktan yoksun olduklarını belirlemeli, raporlarınıza da eklemelisiniz. Öte yandan rakiplerinizin içeriklerinde tercih ettikleri SEO taktikleri ya da SEO detayları da göz önünde bulundurulmalıdır. Rakiplerinizin site performansı, kullanıcı deneyimleri, anahtar kelime başarıları, doğal trafik sağlayan içerik kaynakları, sitelerinin SEO skoru gibi birçok detayın rakip analizi raporu hazırlama sürecinde göz önünde tutulmasının önemi son derece yüksektir.
Rakip analizi raporlarında rakiplerin fiyatlandırma politikalarının yer almaması büyük hata olacaktır. Rakip analizi raporu oluştururken fiyat ele alındığı takdirde ise ürünün genel yapısı hakkında ya da rakiplerinizin vermiş oldukları hizmetler hakkında detayları incelemek gerekir. Kısacası, fiyat ve fayda ilişkisinin dikkatlerine yoğunlaşmak, fiyatlar üzerinde yapılan incelemelerde önemlidir. Öte yandan fiyatlandırma üzerinde yapılan analizlerde, rakibinizin ürün ya da hizmetlerinin sağlamış olduğu değeri veya herhangi bir sorun getirdiği çözümleri haritalandırın. Bu haritalandırma işleminde ise aşağıdaki sorulara mutlaka yer verin:
Rakip analizi raporu hazırlarken fiyat değerlendirmesinin yukarıda yer alan soruların cevaplarını içeren detaylardan oluşması, en doğru fiyat değerlendirmesinin daha doğrusu en doğru fiyat/fayda ilişkisinin analiz edilmesine olanak sağlayacaktır.
Rakiplerinizin içerik stratejilerini iyi bir şekilde inceleyip, analiz edip ve kendi işletmenizin içerik stratejileriyle karşılaştırmanız, rakip analizi raporlarının olmazsa olmaz detayları arasında yer alır. Rakiplerinizin içeriklerini inceleyerek, içerik konusunda ne gibi yönelimlerinin olduğunu, bulunduğunuz sektörde hangi konuların tüketiciler tarafından daha önemli olduğunu ve en önemlisi de rakiplerinizdeki içerik zaaflarını net bir şekilde görebilirsiniz. Özellikle zaaflardan yararlanarak içeriklerinizle doğal yollardan tüketicilerinize çok daha kolay bir şekilde ulaşabilir ve böylelikle ciddi reklam maliyetlerinden de arınabilirsiniz. Peki, rakiplerin içerik stratejileri incelenirken, hangi detaylara dikkat edilmesi ya da net tür içeriklerin irdelenmesi gerekir?
Rakiplerin yukarıda belirtmiş olduğumuz içerikleri üzerinde yapılan analizler sonucunda dikkat edilmesi gereken 2 önemli nokta vardır. Bunlardan birincisi; rakiplerinizin, işletmenizin içerik konusunda yapamadıklarını hayata geçirip geçirmedikleri, ikincisi ise haftalık olarak içerik güncelleme ve yayınlama konusunda nasıl bir tempo içerisinde olduklarıdır. Bu detaylar neticesinde rakip analizi raporlarında içerik stratejisi ele alınmalı ve rakiplere oranla daha iyi bir içerik stratejisi belirlenmelidir.
Rakip analizi raporu oluştururken rakiplerinizin içerik stratejileri kadar sosyal medyadaki etkinlikleri de ön planda tutulmalıdır. Sosyal medya hangi amaçlarla, ne tür içerik paylaşımlarıyla ve ne şekilde kullandıkları gibi konularda mutlaka bilgi sahibi olunmalıdır. Böylelikle içerisinde bulunduğunuz sektördeki sosyal medya yönelimlerinin ve trendlerinin ne olduğunu öğrenebilir, çok daha iyi sosyal medya kullanım stratejileri ile rakiplerinizin önüne geçebilirsiniz. Rakip analiz raporu oluştururken sosyal medya kullanımına ilişkin detaylar ise sorulan şu sorular neticesinde çok daha verimli bir şekilde elde edilebilir:
Rakip analiz raporlarında yukarıda belirtmiş olduğumuz detaylara sosyal medya kısmında yer vermeniz, sosyal medyada bulunduğunuz sektörde nasıl kusursuz bir hizmet verebileceğiniz konusunda fikir sahibi olmanıza yardımcı olacaktır. Böylelikle e-ticaret ve sosyal medya birlikteliğinden güzel dönüş oranları elde etme ihtimaliniz de artacaktır.
Rakip analizi raporu hazırlarken basit bir SWOT analizi yapmak, işletmeleri için alışkanlık haline gelmelidir. Rakiplerinizin; güçlü, zayıf yönlerini, fırsatları ve tehditlerini ele alabileceğiniz bu analiz yöntemi, muhteşem bir karşılaştırma aracı olarak da nitelendirilebilir. İşletmenizin sektördeki stratejilerini belirlemeniz ve işletmenizi rakiplerinize göre daha iyi noktalara taşımanız açısından rakip analizi raporlarında SWOT analizi kesinlikle gereklidir. SWOT analizi yaparken şu soruların sorulması, başarılı bir SWOT analizi için yardımcı olacaktır:
E-ticarette bir işletmenin başarılı olup olmadığını ve sektörün hedef kitlesinin gözündeki imajını ortaya koyan en önemli unsurların başında müşteri deneyimleri yer alır. Rakip analizi raporlarında da rakiplerinizin müşteri deneyimlerinden yapılacak çıkarımlar, rakiplerinizin önüne geçebilmeniz konusundaki en iyi detaylar ve fırsatlardır. Rakiplerinizin e-ticaret sitelerine ve pazaryerlerinde müşterileri tarafından yapılan yorumlara dikkat etmek, müşteri deneyimleri konusunda büyük önem taşır. En çok rakiplerinizin müşterilerinin hangi konuda şikayetçi olduğunu bulabilmeniz ya da keşfetmeniz, rakibinize göre fark yaratmanıza yardımcı olacaktır. Bununla birlikte müşteri yorumlarında rakiplerinizin hangi operasyonları kusursuz olarak yürüttüklerini de analiz edebilir, siz de operasyonlarınızı bu analiz sonucunda elde ettiğiniz stratejiler üzerinden şekillendirebilirsiniz.
Rakiplerinizin müşteri deneyimlerine göz atmanızla birlikte dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta ise rakiplerinizin müşteri deneyimlerinde çift yönlü en çok bahsedilen detayın ne olduğunu tespit etmektir. Çift yönlüden kasıt; olumlu ya da olumsuz yorumlara göz atılıp, bu değerlendirmelerde en çok müşterilerin hangi konular özelinde vurgu yaptıklarıdır. Bu detayla birlikte rakiplerinizin e-ticaret sitesinde her türlü yoruma onay verip vermediği ve aynı zamanda bu yorumlara verdiği tepkileri de mutlaka hazırladığınız rakip analizi raporunun bir kısmında bulundurmalısınız.
Rakip analizi raporu oluştururken nasıl bir şablon üzerinden ilerleyeceğinizi bilmiyorsanız veya bu konuda vakit harcamayıp, doğrudan kısa bir yoldan raporun nasıl hazırlandığını öğrenmek istiyorsanız, mutlaka bu konudaki örnek rakip analiz şablonlarına göz atmalısınız. Rakip analizi şablonları sayesinde bu konudaki adımlarınızı daha sağlıklı atabilir ve örneklerde yer alan eksiklikleri, yukarıda belirtmiş olduğumuz detayları rakip analizi raporu hazırlarken kullanabilirsiniz.
Rakiplerinizin; rakip analizi, içerik yönetimi, dijital pazarlama, SEO, e-ticaret sitesi altyapısı, tercih ettikleri eklentiler vb. birçok unsuru öğrenmeye çalışmalısınız. Rekabet edeceğiniz işletmelerin; pazarlama, satış, içerik, müşteri memnuniyeti ve marka değeri konusunda kullandıkları tekniklerin de öğrenilmesi gereken başka bir detay olduğunu söylemek doğru olacaktır.
Belirtmiş olduğumuz detayların öğrenilmesi, sıfırdan yeni bir rekabet aracının ya da tekniğinin öğrenilmesi veya geliştirilmesi konusunda yaşanabilecek zaman kaybını en az seviyeye indirecektir. Bu nedenle olabildiğince işletmenizin gelişim sürecini hızlandırmak adına tekniklerin ve araçların öğrenilmesi konusunda çaba gösterilmelidir. Bu tür detayların öğrenilmesi adına birtakım rekabet analiz araçlarından yararlanılabilir ya da çeşitli casusluk yöntemleri kullanılabilir. Her ne olursa olsun etik bir anlayışla bu detayları öğrenmek gerekirken, bazı işletmelere de durumundan bahsedilerek, hangi araçları kullandıkları konusunda bilgi vermeleri yönünde talepte bulunabilir. Böylelikle rakip analizi raporu hazırlanırken işletmelerin çok daha doğru yönelimler üzerinden hareket etmeleri mümkün olur.
